ABD'de insan hakları

ABD'de insan hakları, ABD Anayasası ve anayasada yapılan değişikliklerle korunur.[1][2]

Britanya Amerikası'ndaki On Üç Koloni'de köleliğin kaldırılması amaçlı ilk insan hakları kuruluşu Anthony Benezet tarafından 1775 yılında kuruldu. Bundan bir yıl sonra Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi'nde "kanıta ihtiyaç duymayan" tüm insanların eşit yaratıldığı, herkesin eşit ve elinden alınamaz hakları olduğu, bunların arasında yaşam, özgürlük ve mutlu olma hakkı olduğu gerçeğine dayanılarak sivil özgürlükler savunuldu.[3] Bu görüşe göre temel haklar hükümet tarafından verilmez, insanların yaradılışından kaynaklanır ve ellerinden alınamaz.[4]

Bu prensiplere dayanılarak hazırlanan Amerikan Anayasası 1787 yılında çok sayıda insan hakkı ve özgürlüğünü koruyan bir cumhuriyet yarattı. Bu haklar ve özgürlükler ABD Haklar Bildirgesi'yle düzenlendi ve bunun ardından zaman içerisinde toplumda meydana gelen değişikliklerle uygulamaya kondu. Kölelik anayasal olarak 1865 yılında kaldırıldı, kadınlara 1920 yılında oy hakkı verildi.

20. yüzyılda ABD Birleşmiş Milletler'in kuruluşunda ve Evrensel İnsan Hakları Bildirgesi'nin yaratılışında aktif rol aldı.[5] Evrensel İnsan Hakları Bildirgesi, ABD Haklar Bildirgesi temel alınarak yazılmıştır.[6]

Bunlara rağmen ABD günümüzde çeşitli insan haklarını ihlal etmektedir. ABD hükümeti bir kişinin ülkeye giriş veya çıkış yapmasını ulusal güvenlik veya dış politika gibi çeşitli sebeplerden dolayı yasaklayabilmekte ve böylece beyannamedeki hareket özgürlüğü hakkını ihlal etmektedir.[7] Terörizmle Savaş sırasında ihlaller meydana gelmiş, ABD Silahlı Kuvvetleri ve CIA'in işkence uygulaması çeşitli kaynaklar tarafından dile getirilmiş ve kınanmıştır.[8][9] Ebu Gureyb Cezaevi işkenceleri buna bir örnektir. Guantanamo Kampı da insan hakları konusunda tartışmalara neden olmuştur. Uluslararası Af Örgütü raporlarında durumu bir "insan hakları skandalı" olarak nitelemiştir.[10] Ülkede CIA tarafından yürütülen MKULTRA projesi gibi etik olmayan insan deneyleri de devlet tarafından yapılmıştır